سیستم ESP، برنامه پایداری الکترونیکی چیست؟

امروزه سیستم‌های مختلفی روی خودرو نصب می‌شوند که می‌توانند راحتی و امنیت خودرو را به صورت چشمگیری افزایش دهند. یکی از این سیستم‌ها که احتمالا اسم آن را زیاد شنیده‌اید و روی بسیاری از خودروهای روز دنیا نصب شده‌ است، سیستم ESP می‌باشد. در حقیقت ESP مخفف Electronic Stability Program (سیستم کنترل الکترونیکی پایداری) است که برای بالابردن پایداری خودرو روی آن نصب می‌شود.
این سیستم جدیدترین سیستم حفاظتی خودرو است و از سال ۲۰۰۲ میلادی بر روی ۲۷% از وسایل نقلیه اروپایی، نصب شده است . این آمار در خودروهای ژاپنی و امریکایی ۷۵% بوده و رو به افزایش است. این سیستم برای کنترل مطلوب خودرو و بر روی سطح جاده و حفظ ثبات آن در هنگام پیچیدن، طراحی شده است.

برای مطالعه بیشتر تا انتها همراه لنت ترمز باشید.

سیستم کنترل پایداری خودرو ESP چیست؟

در روزگاران گذشته که خودروها از آپشن‌های امروزی برخوردار نبودند، تصادفات زیادی در جاده‌های لغزنده به دلیل عدم چسبندگی خودرو روی مسیر و انحراف آن از جاده به وجود می‌آمد. این مشکل باعث شد تا کارشناسان و مهندسان صنعت خودرو به فکر ایجاد سیستمی جهت کاهش انحراف و عدم پایداری خودروها به‌ویژه در مسیرهای خیس و یا هنگام دور زدن پرسرعت بیفتند.
بعد از آنکه بعضی سیستم‌های اولیه توسط شرکت‌های مختلف تولید شد، سرانجام کمپانی بنز در دهه ۹۰ میلادی سیستم کنترل پایداری esp را روی محصولات خود نصب کرد و طی سال‌های بعد نمونه‌های پیشرفته‌تر آن به فهرست امکانات ایمنی خودروهای مختلف اضافه شد.

سیستم کنترل پایداری که با نماد ESP یا ESC نیز شناخته می‌شود، قادر است به کمک داده‌های ارسال شده از سوی سنسورها به سمت کامپیوتر مرکزی خودرو، انحراف ماشین از مسیر و عدم پایداری آن را به ایسیو اطلاع دهد. در این زمان سامانه کنترل پایداری خودرو تحت نظارت ایسیو وارد مدار می‌شود و با تنظیم میزان چرخش تایرها به‌واسطه اعمال نیروی ترمز روی آنها، انحراف خودرو را کاهش می‌دهد و آن را به شرایط عادی برمی‌گرداند. بنابراین پایداری و چسبندگی ماشین به نسبت افزایش پیدا می‌کند و خطر انحراف و تصادف به حداقل می‌رسد.

کم‌فرمانی وقتی حاصل می‌شود که نیروی جلوبرنده مناسب برای خودرو مهیا نیست و خودرو بیشتر تمایل دارد که به راستای مستقیم حرکت کند تا دور بزند. بیش‌فرمانی درست مفهوم مقابل کم‌فرمانی است به‌طوری که خودرو بیشتر تمایل دارد که دور بزند تا اینکه به حرکت مستقیم رو به جلوی خود ادامه دهد. سیستم کنترل الکترونیکی پایداری برای حل کردن دو مشکل فوق دست به کار شده است.

ESP چگونه کار می کند؟

ESP شامل چند سیستم  است که با هماهنگی  یکدیگر به حفظ کنترل خودرو در جاده کمک کرده و آن را در مسیر درست هدایت می کند. این سیستم ها عبارتند از سیستم ترمز ضد قفل (ABS) و سیستم کنترل کشش (TCS).

ورودی های کنترل خودرو (مانند چرخاندن چرخ ها، یا فشردن پدال گاز و ترمز) توسط سنسورهایی تحت نظارت هستند که هر لحظه مشاهدات خود را به یک کامپیوتر مرکزی ارسال می کنند. این کامپیوتر عمل راننده را با عکس العمل ماشین مقایسه می کند. برای مثال، اگر به شدت فرمان را به چپ یا راست بچرخانید، اما ماشین همچنان مستقیم به جلو در حال حرکت باشد،(مثلا به دلیل لغزندگی یا یخ زدگی جاده) کامپیوتر می تواند این موضوع را تشخیص داده و جهت حفظ تعادل، سیستم های خودرو را وارد عمل کند.

اگر شما ترمز شدیدی بزنید و چرخ ها در معرض قفل شدن باشند، ترمز ضد قفل وارد عمل شده و با اعمال “پالس” های متعدد ترمز؛ مانع از قفل شدن چرخ ها می گردد. همچنین این سیستم می تواند نیروی ترمز وارده به هر یک از چرخ ها را نیز تغییر دهد، بنابراین اگر یک یا چند چرخ، نیروی کششی بیشتری از بقیه چرخ ها داشته باشد؛ این سیستم نیروی بیشتری روی آن اعمال کرده و مانع از چرخش خودرو حول یک یا چند چرخ می شود.

سیستم کنترل پایداری خودرو از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

مهمترین اجزای سیستم کنترل پایداری شامل موارد زیر است:

• حسگر سرعت دوران چرخ‌ها
• حسگر کنترل yaw جهت تشخیص میزان انحراف خودرو از مسیر اصلی
• سامانه ترمز ضدقفل ABS
• حسگرهای کنترل زاویه فرمان
• کامپیوتر مرکزی خودرو ECU

اگر بخواهیم به طور خلاصه بگوییم که سیستم کنترل پایداری چطور عمل می‌کند، باید عنوان کنیم این سیستم زمانی که خودرو دچار انحراف بشود و شرایطی مانند آنچه در پدیده‌هایی مثل بیش یا کم فرمانی رخ می‌دهد، به وجود آید، حسگر کنترل yaw این انحراف را به‌واسطه سیگنال‌هایی که از سنسور زاویه فرمان و همچنین حسگر سرعت چرخش تایرها به دست می‌آورد، تشخیص خواهد داد.

در این زمان سنسور YAW اطلاعات مربوط به انحراف را بلافاصله به سامانه پردازشگر مرکزی خودرو یا همان ایسیو می‌فرستد. سیستم ایسیو با توجه به برنامه‌هایی که از قبل در حافظه آن وجود دارد، بر اساس شرایط و شدت انحراف سامانه ترمز ای بی اس را به کار می‌اندازد و به طور جداگانه روی تمامی چرخ‌ها نیروی ترمز متفاوتی را اعمال می‌کند.

بنابراین تایرها مجددا به حالتی درخواهند آمد که انحراف خودرو به حداقل برسد و ماشین هر چه سریع‌تر به مسیر اصلی خود برگردد. درنتیجه خطر اسپین شدن و چرخش ماشین دور خود کم می‌شود و راننده می‌تواند کنترل خودرو را خیلی زود به دست بگیرد و از حادثه جلوگیری کند.

معمولا سیستم کنترل پایداری پیش از آنکه اوضاع بحرانی شود، وارد مدار شده و انحراف خودرو جلوگیری به عمل می‌آورد؛ بنابراین شاید راننده خیلی شرایط بحرانی را با وجود روشن بودن سیستم esp احساس نکند. البته باید تاکید کنیم که حتی سیستم کنترل پایداری خودرو هم نمی‌تواند به طور قطعی انحراف ماشین را از بین ببرد و بیشتر به کاهش آن کمک می‌کند.

مزایای سیستم کنترل پایداری esp

مهم‌ترین مزیتی که می‌توان از این سیستم عنوان کرد کاهش چشم‌گیر تصادفات می‌باشد. هر راننده‌ای ممکن است در شرایط لغزنده مجبور به رانندگی باشد، خواه آب و هوا بارانی باشد یا برفی و یخبندان. سیستم ESP کمک شایانی به حفظ کنترل خودرو در شرایط بد آب و هوایی می‌کند. سیستم ESP بر طبق اظهارات موسسه ایمنی بزرگراه‌ها (IIHS) می‌تواند از ۹۰۰۰ هزار تصادفات مرگبار جلوگیری به عمل آورد. همچنین سازمان امنیت ترافیک ملی (NHTSA) اعلام کرده که توانسته ۲۶ درصد تصادفات در خودروهای معمولی و نزدیک به ۴۸ درصد تصادفات مربوط به خودروهای شاسی بلند را کاهش دهد.

تفاوت ESC و ESP چیست؟

یکی از موضوعات گیج کننده ی این تکنولوژی این است که آن را با نام های مختلف  بیان می کنند – اما خوشبختانه همه آنها یک کار انجام می دهند. علاوه بر ESC و ESP، ممکن است اسامی دیگری هم شنیده باشید مانند: VDC ، VSA یا DSC

برخی تولید کنندگان خودرو نام های اختصاصی خودشان را بر روی این سیستم قرار داده اند: به عنوان مثال ولوو از نام DSTC (پایداری دینامیکی و کنترل کشش) استفاده می کند و پورشه آن را PSM (مدیریت پایداری پورشه) می نامد. (با PASM اشتباه گرفته نشود.)

عبارات TCS و ASR ، قبل از کنترل پایداری الکترونیکی مطرح بودند که در حال حاضر بخشی از سیستم ESC را تشکیل می دهند.

غیرفعال کردن کنترل کشش، ESP یا ESC

در بسیاری از ماشین ها دکمه ای هست که اجازه می دهد تا سیستم استاندارد ایمنی الکترونیکی  را بطور کامل خاموش کنید و یا بخشی از آن را غیرفعال کنید. ما به شدت انجام این کار را مخصوصا در جاده ها توصیه نمی کنیم، اما اغلب برخی رانندگان علاقمند جهت افزایش عملکرد در مسابقات، ترجیح می دهند این سیستم را غیرفعال کرده و  برای جلوگیری از چرخش یا کشیدن ماشین به کناره ها، به رفلکس ها و مهارت خودشان در کنترل خودرو متکی باشند.

آیا خودروهای داخلی هم به سیستم کنترل پایداری و کنترل کشش مجهز هستند؟

متاسفانه بیشتر خودروهای تولید ایران تاکنون فاقد سامانه‌های مهمی مثل سیستم کنترل کشش و پایداری بوده‌اند. اما به نظر می‌رسد که این رویه در حال تغییر است و خودروهای جدید مثل تارا و بخش عمده خودروهای مونتاژی چینی به این آپشن مهم و ضروری تجهیز شده‌اند.

جمع‌بندی

سیستم کنترل پایداری خودرو دیگر در دنیا یک آپشن تشریفاتی محسوب نمی‌شود، بلکه یک سامانه ایمنی ضروری است که به کمک آن می‌توان از بروز خیلی از تصادفات و حوادث ناگوار در رانندگی جلوگیری کرد. بنابراین بهتر است که سازمان‌های قانون‌گذار در زمینه خودرو تدابیری بیندیشند تا خودروسازان کشورمان مجبور شوند چنین سیستم‌هایی را روی تک‌تک محصولاتشان نصب کنند.

بدین ترتیب امنیت کاربران ایرانی به نحو مناسب‌تر حفظ خواهد شد و ایمنی خودروهای داخلی افزایش پیدا خواهد کرد. به نظر می‌رسد که این رویه در حال انجام باشد و احتمالا از این به بعد مدل‌های بیشتری از تولیدات داخلی به سامانه کنترل پایداری مجهز شوند.