آیا دیسک ترمز قابل تعمیر است؟

یکی از جدیدترین و بروزترین سیستم های ترمز ماشین، دیسک ترمز است که همانند دیگر قطعات و اتصالات خودرو خصوصا در زمینه بررسی و عیب یابی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. معمولا تعمیر، تعویض و ماشین کاری دیسک ترمز حداقل یکبار و آن هم به مرور زمان و به دلیل شرایط خاصی اتفاق می‌افتد.  در ادامه این مقاله به بررسی نحوه عملکرد دیسک ترمز، انواع، علائم و دلایل خرابی و اقدامات لازم برای تعمیر و نیز نحوه تعمیر آن می پردازیم. پس در ادامه همراه لنت ترمز باشید.

نحوه عملکرد دیسک ترمز

به هنگام فشار پا بر روی پدال ترمز، پد های لنت ترمز با دیسک چرخ تماس برقرار نموده که موجب کاهش سرعت چرخیدن دیسک ترمز، ایجاد اصطکاک و سایش لاستیک بر روی زمین گردیده و حرکت ماشین متوقف می شود.

انواع دیسک ترمز

بسته به نوع ساختار و کاربرد، دیسک های ترمز انواع مختلفی دارند.

۱. دیسک های سوراخ دار

اگرچه در این نوع دیسک ها گرما و حرارت از روی سطح دیسک خارج می شود اما به دلیل سوراخ بودن دارای مقاومت پایینی هستند.

۲. دیسک های شیاردار

این نوع دیسک ها برخلاف دیسک های سوراخ دار از مقاومت بسیار بالایی برخوردار می باشند؛ اما شیارهای موجود در آن ها مانع از مشاهده قسمت خراب در دیسک می شود.

۳. دیسک های مختلط

همانطور که از نامش پیداست، ترکیبی از دیسک های شیاردار و سوراخ دار است.

۴. دیسک های موج دار

این نوع دیسک ها بر روی سطح خود دارای شیارهایی به شکل موج و سوراخ هایی در دو طرف شان هستند که باعث مقاومت بسیار بالای آن ها می گردد.

۵. دیسک چرخ معمولی

یکی از معایب دیسک چرخ معمولی این است که خیلی زود داغ می شوند و به همین دلیل برای مناطق با آب و هوای گرم مناسب نیست و توصیه نمی شود.

۶. ترمز دیسکی خنک شونده

این نوع دیسک ها برخلاف ترمز دیسک چرخ معمولی در برابر گرما از مقامت فوق العاده بالایی برخوردار می باشند.

نشانه‌های خرابی دیسک چرخ چیست؟

در روزگاری که نوسانات قیمت در بازار خودرو باعث شده شمار زیادی از خریداران سراغ خرید اقساطی خودرو بروند و به تناسب آن قیمت لوازم یدکی نیز افزایش یابد، توجه به شرایط نگهداری و نشانه‌های خرابی قطعات مختلف بسیار مهم است. در نتیجه یکی از مباحث مهم در زمینه اطلاعات مربوط به تعویض دیسک خودرو مربوط به نشانه‌های خرابی آن است که در ادامه متن آمده است.

• ایجاد صدا و یا لرزش عجیب و غیرعادی در زمان گرفتن ترمز
• تغییر رنگ در دیسک چرخ
• طی شدن مسافت زیاد تا توقف کامل خودرو در زمان گرفتن ترمز همراه با لرزش خودرو
• ایجاد شیارهای کوچک بر روی دیسک چرخ
• لرزش پدال و فرمان در زمان گرفتن ترمز و ایجاد صدای سوت
• زود خورده شدن لنت ترمز و عملکرد ناقص سیستم ترمز
• داغ کردن بیش از حد دیسک ترمز

البته توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که استفاده از لنت ترمز غیراستاندارد و بی کیفیت و تعویض نکردن به موقع لنت ترمز نیز در کاهش عمر دیسک ترمز به عنوان یک قطعه مصرفی بسیار حائز اهمیت است.

حالا اگر فرآیند ترمز گرفتن در خودروی شما با چنین نشانه‌هایی همراه شده است، بهتر است بدانید که به احتمال زیاد زمان تعویض دیسک ترمز فرا رسیده و برای حفظ ایمنی خود و سایر سرنشینان خودرو باید نسبت به آن اقدام کنید.

هرچند وقت یکبار به تعویض دیسک خودرو نیاز دارم؟

اینکه خودروی شما در چه بازه‌های زمانی نیاز به تعویض کردن دیسک ترمز دارد، به عوامل سه گانه زیر بستگی دارد؛

نخست، مدل خودروی شما

دوم، درایوینگ استایل یا همان سبک رانندگی شما

سوم، منطقه‌ای خودروی شما در آن تردد دارد

لذا نمی‌توان برای تمامی خودروهایی که در مناطق مختلف رانندگی می‌کنند مدت زمان مشخصی تعیین کرد که پس از آن دیسک خودرو نیاز به تعویض دارد و مثلا تصور کنید شما و دوست‌تان هر دو با جک S5 رانندگی می‌کنید ولی سبک رانندگی شما طوری است که نسبت به دوست‌تان از ترمز زیاد استفاده می‌کنید،  طبیعتا زمان تعویض دیسک خودرو برای شما زودتر از خودروی دوست‌تان خواهد بود.

چه اقداماتی منجر به افزایش عمر دیسک ترمز می‌شود؟

افزایش طول عمر تجهیزات ترمز خودروی شما از جمله لنت و دیسک ترمز، بستگی به دو عامل دارد، یک شرایط رانندگی و شرایط جاده.

باز هم اینجا سبک رانندگی مطرح است، رانندگان ماهر بویژه در جاده‌های بین شهری سعی می‌کنند تا حد امکان سرعت خودرو را با کم و زیاد کردن میزان فشردن پدال گاز تنظیم کنند. مثلا پیش از رسیدن به مانع یا خودروی پیش رو، پای خود را از روی گاز بر می‌دارند تا برای کنترل خودرو فشار کمتری روی پدال ترمز بیاورند.

از سوی دیگر شرایط جاده نیز مهم است. در مناطقی که راه‌های عبوری عمدتا  با شیب‌های سربالایی و سرپایینی همراه است، استفاده از ترمز افزایش یافته و به دنبال آن عمر قطعات مصرفی مربوط به تجهیزات ترمز نیز کاهش پیدا می‌کند.

برای تعویض دیسک چرخ به چه ابزاری نیاز است؟

• دفترچه راهنمای خودرو
• جک بالابر
• دیسک ترمز نو و جدید
• آچار چرخ برای باز کردن پیچ‌ها
• دستکش ایمنی مناسب
• یک صندلی و یا چهار پایه کوچک

مراحل مختلف تعویض دیسک ترمز

پیش از آنکه گام به گام با تشریح مراحل تعویض دیسک ترمز آشنا شوید، ذکر این نکته لازم است که در بیشتر موارد مراحل تعویض دیسک برای خودروهای مختلف یکسان است و البته تفاوت زیادی بین تعویض دیسک چرخ‌های جلو و عقب اتومبیل وجود ندارد.

مرحله اول: پیش از اینکه با استفاده جک خودرو را بالا بیاورید، بهتر از خودتان با استفاده از ابزار مناسب نسبت به شل کردن پیچ‌های چرخ اقدام کنید، اینگونه از چرخیدن چرخ در هوا جلوگیری می‌کنید و کارتان راحت‌تر خواهد بود.

مرحله دوم: در این مرحله بایستی با استفاده از جک خودرو را از زمین جدا کرده و آن را به میزان لازم بالا ببرید. حالا بایستی تمام پیچ‌های خودرو را باز کرده و چرخ را کاملا از جایش خارج کنید.

مرحله سوم: اکنون دسترسی به دیسک ترمز برای شما میسر است. حالا باید سراغ کالیپر ترمز بروید و آن را از سر راه بردارید. پس با باز کردن پیچ‌های متصل به فنر و دیسک کالیپر را هم از جای خود خارج کنید. باید مراقب باشید که کالیپر روی هوا معلق و سرگردان نباشد، شما می‌توانید کالیپر را با استفاده از یک بست به بدنه کمک فنر وصل کنید تا سرگردان بودن آن به شلنگ ترمز آسیب وارد نکند.

مرحله چهارم: در این بخش شما می‌توانید دیسک را کاملا از جای خود خارج کنید. برای این اقدام توجه به نوع دیسک بسیار مهم است.
اگر دیسک خودروی شما کاملا رها است و تنها با کمک پیچ‌های چرخ و فشار ناشی از آن روی جای خود قرار گرفته، حالا با باز شدن پیچ‌های چرخ به راحتی می‌توانید دیسک را بردارید.
اما اگر دیسک ترمز به گونه ای است که یک پیچ ریز و کوچک مانع رها شدن آن است، بایستی این پیچ را نیز باز کنید. البته ممکن است به مرور زمان این پیچ ریز اندکی فرسوده شده و کمی سفت شده باشد، که با استفاده از کمی روغن می‌توانید نسبت به باز شدن پیچ اقدام کنید.

مرحله پنجم و پایانی: حالا می‌توانید دیسک جدید را جایگزین دیسک قبلی کنید و یا اینکه دیسک قدیمی را به یک تراشکار بسپارید تا آنرا تعمیر کند و سپس از آن استفاده کنید. در پایان لازم است تمام مراحل قبلی را به طور برعکس اجرا کنید، چرخ را سرجای خودش محکم کنید و خودرو را از روی جک پایین بیاورید.

نکات مهم در تعویض دیسک خودرو

۱. اگر نخستین بار است که خودتان شخصا نسبت به تعویض دیسک خودرو اقدام می‌کنید، حتما در محله خودتان یک مسافت کوتاه را به طور آزمایشی طی کنید و چنانچه به مورد مشکوکی در حین رانندگی برخوردید سریعا به یک مرکز تخصصی تعمیرات و مکانیکی خودرو مراجعه کنید.

۲. تمام مراحل پنج گانه تعویض دیسک خودرو را با دقت و تمرکز انجام دهید. فراموش نکنید عوض کردن دیسک ترمز یک اقدام سرسری و بی اهمیت نیست! پس حوصله و دقت را فراموش نکنید.

۳. اگر قصد تعمیر دیسک و تراشکاری آن را دارید، باید دقت کنید که این کار را مکررا تکرار نکنید، چرا که کاهش ضخامت دیسک خودرو نیز خود مسبب خطراتی خواهد بود. البته توجه به قیمت تراشکاری و مقایسه آن با خرید یک دیسک جدید نیز مورد مهمی است، که اگر این اختلاف چندان زیاد نیست، قطعا خرید یک قطعه جدید و جایگزینی آن با قطعه‌ای مصرفی که بهرحال روزی باید عوض شود، بهتر خواهد بود.

تعمیر دیسک ترمز

دیسک ترمز در ارتباط و تماس با هاب کار می کند و چنانچه مشکلی در کارکرد هاب به وجود آید، دیسک ترمز هم کارکرد درستی نخواهد داشت. فرآیند ماشین کاری دیسک ترمز که یک سیستم الکترومغناطیسی با دقت ۲۵/۰ و ضخامت بسیار کمی است، به صورت اتوماتیک کمتر از ده دقیقه به طول می انجامد. تعمیرکار با توجه به ضخامت دیسک ترمز خودرو و در صورت امکان بدون نیاز به تعویض، به کمک فرآیند ماشین کاری دیسک ترمز را با استفاده از دستگاه دیسک تراش از خودرو خارج و آن را تعمیر می نماید.

اقدامات لازم برای تعمیر دیسک ترمز

اقدامات لازم برای تعمیر دیسک ترمز، به شرح زیر است:

۱. داشتن اطلاعات کافی و اولیه در مورد خودرو شخصی تان به هنگام تعمیر و یا تعویض دیسک ترمز

۲. تعداد موردنیاز دیسک های ترمز برای تعویض را در نظر داشته باشید. گاه نیاز به تعویض دیسک های ترمز جلو، چپ و راست با هم می باشد که در چنین مواقعی تعداد لازم برای این کار را تهیه نمایید.

۳. به هنگام تعویض دیسک ترمز باید هر دو چرخ کواکسیال همزمان تعویض شوند‌. بعد از تعویض توجه داشته باشید که بعد از حداقل هزار کیلومتر رانندگی لنت و دیسک ترمز به شرایط و حالت عادی و نرمال خود می رسند و تا قبل از این زمان از ترمز شدید جدا خودداری نمایید.

۴. وضعیت دیسک ها به هنگام تعویض لنت های ترمز بررسی شوند تا از نرمال بودن کارکرد سیستم ترمز اطمینان کامل حاصل نمایید.

۵. بازرسی و معاینه فنی خودرو در فصول خاصی از سال مثل پاییز و زمستان به‌ دلیل سرما و رطوبت هوا که باعث خوردگی دیسک ترمز می شود.

۶. بررسی سیستم ترمز، ترمز ضعیف و غیره قبل از مسافرت به خصوص در مسافت های طولانی

شرایط لازم برای ماشین کاری دیسک ترمز

شرایط لازم برای ماشین کاری دیسک ترمز، شامل موارد زیر است:

1. زنگ زدگی دیسک ترمز
2. به وجود آمدن تغییر در پدال ترمز
3. اسفنجی شدن دیسک ترمز
4. لرزش در دیسک ترمز

سخن پایانی

زمانی دیسک ترمز نیاز به تعویض دارد که ضخامت آن به مرور زمان و استفاده مداوم از ترمز به حداقل ممکن رسیده باشد. به عبارت دیگر پدال ترمز خودرو دارای ضخامت استاندارد و مشخصی به اندازه ضخامت لاستیک خودرو می باشد که به هنگام تعویض و نصب قابل مشاهده است.